Қинғир ишнинг қийиғи

• 12.Августа.2025
• 115

Наманган вилояти марказидаги Самарқанд кўчасида қад ростлаган ўн қаватли тураржой қурилиши бино битиши арафасида тўхтатилди. Нега?

Пудратчи ташкилот – “Мукаммал қурилиш саноат сервис” масъулияти чекланган жамияти томонидан олиб борилган ишлар сифатсиз бажарилгани аниқланди. Қаватлар сони лойиҳадагидан биттага ошириб юборилган экан. “Бир қават кўпайган бўлса, нима қипти, шунга ҳам ота гўри қозихонами?”, дейдиганлар топилди. Аслида, бундай қилиш сираям мумкин эмас. Зеро, қурилишнинг талаби қаттиқ. Айниқса, кўп қаватли биноларнинг сейсмик мустаҳкамлиги биринчи ўринда туради. Борди-ю, зилзила рўй бериб қолса лойиҳаси тўққиз қаватга мослаб чизилган, лекин, ўн қават қилиб қурилган иншоот табиий офатга дош бера оладими? Қурувчилар буни ўйлаб кўришмаган чоғи.

Қурилиш ва уй жой коммунал хўжалиги соҳасида Наманган вилоят ҳудудий назорат инспекцияси томонидан МЧЖ раҳбари Билолхон Аминов номига огоҳлантириш хати юборилди. Лекин, инспекция талаби бажарилмади. Натижада иш судга оширилди. Суд эса лойиҳага зид равишда қўшилган ўнинчи қаватни олиб ташлаш ҳақида қарор чиқарди.

Одамлар деярли битказилган бинонинг юқори қавати бутунлай бузиб ташланаётганидан ҳайратланган бўлса, бош пудратчи ўзбошимчалиги қимматга тушганидан аламда. Чунки, қурувчилар бу ножўя хатти-ҳаракати учун яхшигина жаримага тортилди. Қолаверса, ўнинчи қаватни тиклаш учун қурилиш ишлари ялпи қийматининг ўн фоизи атрофида харажат кетгани айтилмоқда. Хўш, бу кимга фойда-ю, кимга зиён!?

Лойиҳа талабларига амал қилмаслик, бинокорлик технологияси бузилиши билан боғлиқ бундай ҳолатлар вилоятда ягона эмас. Инспекция маълумотларига қараганда, жорий йилнинг олти ойи мобайнида вилоят бўйича 905 та қурилиш объектида иш тўхтатилган бўлса, 59 таси музлатилган. Соҳада аниқланган ҳуқуқбузарликлар учун мутасаддиларга 1,3 миллиард сўмдан зиёд жарима тўлашга тўғри келди.

— Қоидабузарликлар кўпроқ нималарда кўринади, деган савол туғилиши табиий, —дейди ҳудудий инспекциянинг қурилиш-монтаж ишлари устидан назорат қилиш бўлими бошлиғи Умиджон Турдиев. – Мониторинг ўрганишлари чоғида объектни тегишли рўйхатдан ўтказмай ишни бошлаш, лойиҳага ўзбошимчалик билан ўзгартириш киритиш, рухсатсиз реконструкциялаш, технологик занжирни бузиш, давлат андозасига жавоб бермайдиган ашё ва материаллардан фойдаланиш сингари ҳолатларни аниқлаяпмиз. Табиийки, бундай пайтда объектларда иш тўхтатилиб, назоратга олинади ва камчиликларни бартараф этиш талаби қатъий қилиб қўйилади.

Кўп қаватли биноларни зилзилабардош қилиб қуриш қурувчилар зиммасидаги биринчи даражали талаб. Амалда баъзи бош пудратчилар томонидан масалага жиддий ёндашилмаётгани кузатилади. Наманган шаҳрининг Уйчи кўчасида қад ростлаган 12-кўп қаватли бинонинг биринчи қаватидаги нотурар қисмида асосий юк кўтарувчи ва хоналарни ажратиб турувчи парда деворлар бу ерга жойлашган тадбиркор томонидан ўзбошимчалик билан бузиб ташланган. Давлатобод туманининг Янги тонг маҳалласидаги кўп қаватли уйни қуришда қурувчилар бир хонадонни иккига ажратиб, ўрта деворни олиб ташлашган. Айни жараёнда бу ердаги коммуникация тизимлари ҳам ўзгартирилган.

Уйчи туманидаги 27-умумтаълим мактаби учун барпо этилаётган икки қаватли бино қурилишига сифатсиз бетон плиталар келтирилганлиги аниқланди. Буюртмачи – вилоятдаги инфратузилмани ривожлантириш инжиниринг компанияси давлат муассасаси бунга бефарқ қараган. Ўрнатилган сифатсиз плиталарни олиб ташлашга тўғри келди. Норин туманидаги 37-мактаб қурилишида бино деворлари ғишти сифатсиз урилган, устига устак боғловчи чоклар яхши тўлдирилмаган. Ўйлаб қоласан, қурилаётган бино хоналарида эртага болажонларимиз ўқишади, омонат тикланган деворлар улар ҳаётига хавф туғдирмаслигига ким кафолат беради?!

Соҳадаги қонунбузарликлар орасида қурилиш объектларини тегишли рўйхатдан ўтказмай ишни бошлаш ҳолатлари учраётгани ташвишли ҳол, албатта. Бундай жойда назорат, масъулият сусайиши тайин. Айни тоифадагилар орасида   “Vostok trade invest” масъулияти чекланган жамияти ҳамманинг олдига тушади. МЧЖ қурувчилари Давлатобод туманидаги “Юксалиш” даҳасида битта олти ва яна битта етти қаватли тураржой биноларини ими-жимида қуришни бошлаб юборган пайтда иш тўхтатилди. “Строймегаброк” масъулияти чекланган жамиятининг “Нурафшон” маҳалласида рўйхатдан ўтказилмай барпо этишга киришилган тўққиз қаватли бино қурилиши тақдири ҳам шундай бўлди. Умуман олганда, вилоят бўйича пудратчи ташкилотлар 175 та ҳолатда объектни рўйхатдан ўтказмай туриб ишга киришгани кишини ажаблантиради. Уларнинг кўпчилигида тегишли ҳоким ва қурилиш бўлими рухсатномалари бўлмаган, айримларида шаҳарсозлик кенгаши, бошқаларида экспертиза хулосалари мавжуд эмас. Шундай кўзбўямачилик ҳам бўладими? Ахир улар кичик бир объект эмас, одамлар яшайдиган мустаҳкам қўрғонни барпо этишяпти-ку! Қани бу ерда масъулият, қани қурувчилик касбига бўлган ҳурмат?!

Тураржойлар аҳоли учун ишончли ва мустаҳкам бошпана бўлиши керак. Бинобарин, бундай иморатлар кўплаб авлодларга хизмат қиладиган даражада қулай ва мустаҳкам қилиб барпо этилмоғи шарт. Бунинг учун мамлакатимизда барча имконият, замонавий қурилиш технологияси, зарур материал ва ашёлар етарли. Асосий масала бинокорларимизнинг бу имкониятлардан оқилона фойдаланиб, ишга виждонан ёндашиши, сон кетидан қувиб сифатни унутиб қўймасликларига боғлиқ. Зотан, қинғир ишнинг қийиғи қирқ йилдан сўнг ҳам чиқади, деган мақол бежиз айтилмаган.

Қудратилла НАЖМИДДИНОВ.

“Халқ сўзи”.